عنبیه شناسی
عنبیه شناسی یا ایریدولوژی مشاهده نشانه های روی عنبیه چشم جهت تشخیص بیماری را گویند. هیج دو عنبیه ای در عالم شبیه هم نیست.
عنبیه بخشی است که در زیر قرنیه قرار گرفته و مشخص کننده رنگ چشم افراد است ولی هنگامی که از نمای نزدیک بررسی دقیق شود می تواند ما را در شناسائی
روش گذشته زندگی فرد یاری رساند و باعث تشخیص بیماری می شود به طوریکه مثلا با تغییر در روش زندگی می توان در وهله اول جلوی پیشرفت بیماری را گرفت و
در مراحل بعدی به درمان صحیح بیماری پرداخت. اهمیت این مسئله در این است که با شناسائی تغییرات عنبیه می توان پیش بینی نمود که در آینده فرد
مثلا در معرض بیماری تیروئید و یا دیابت قرار می گیرد که در این صورت این افراد با آگاهی از آن می توانند زندگی ای در پیش بگیرند که باعث
حداقل فشار برروی غده تیروئید و یا لوزالمعده شوند و با این کار حداقل، زمان شروع بیماری ارثی خود را به تاخیر بیاندازند و در مواردی هم با تشخیص دقیق
بیماری به درمان دقیق بیماری بپردازند .
عنبیه شناسی همانطور كه از نامش مشخص است برای شناسایی و تشخیص بیماری‌های مختلف از سوی درمانگران شیوه‌های طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بنابراین كاركرد آن در طب‌های مكمل و حتی در طب مدرن تنها برای شناسایی بیماری‌ها و احتمال ابتلای افراد به بیماری‌ها و اختلالات مختلف است.
بنابراین از عنبیه شناسی نمی‌توان به‌عنوان یك شیوه درمانی مكمل كه نظامی كامل برای تشخیص و درمان بیماری‌ها دارد، نام برد اما می‌توان از آن به‌عنوان
یكی از شیوه‌های تشخیص بیماری در انسان یاد كرد. در این شیوه درمانگر با مشاهده رنگ چشم و بررسی تغییرات به‌وجود آمده در آن برای تشخیص بیماری‌ها و
اختلال‌های احتمالی اقدام می‌كند. این شیوه در مكاتب طبی مختلف از قبیل طب سنتی ایران و حتی طب مدرن در امر تشخیص و بررسی روند درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته باید توجه كرد كه این رشته ماهیت درمانی ندارد ولی به لطف بنیانگذاران آن درمان‌های طبیعی و مكمل با این شیوه تلفیق شده‌اند.
در طب رایج نیز برای تشخیص بیماری‌ها به بررسی وضعیت اسكلرا(بخش سفید چشم)، عنبیه (بخش سیاه چشم) و
شبكیه (بخش انتهایی و محل گیرنده‌های بینایی) می‌پردازند. هرگونه تغییر رنگی در این مناطق نشانه بروز بیماری در فرد است.
به‌عنوان مثال اختلالات كبد مانند هپاتیت باعث تغییررنگ سفیدی چشم و تمایل آن به زردی می‌شود.
ابتلا به فشارخون بالا و دیابت نیز تغییرات خاصی را در ناحیه شبكیه چشم ایجاد می‌كند.
علاوه بر این درمانگران با مشاهده عنبیه و تشخیص هاله در بخش بالایی آن می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری چربی خون را در بیماران‌شان تشخیص دهند.
درمانگران عنبیه شناسی بر این باورند كه سوء مصرف موادمخدر، مصرف مواد سمی، مسمومیت و ابتلا به برخی از بیماری‌های خاص موجب تغییر اندازه مردمك چشم می‌شود.
در باور عامه مردم نیز این نكته مورد توجه است كه افرادی كه موادمخدر یا روانگردان مصرف می‌كنند با تغییراتی در چشم به‌ویژه اندازه مردمك چشم‌ها مواجه می‌شوند.
بنابراین مشاهده وضعیت چشم‌ها یكی از شیوه‌های بررسی سوءمصرف مواد است كه احتمال مسموم شدن با مواد خطرناك و سمی را در بدن مورد بررسی قرار می‌دهد.
آناتومی عنبیه
عنبیه برای کنترل میزان نوری که وارد چشم شده و به شبکیه برخورد می‌کند، اندازه مردمک را بزرگ و کوچک می‌کند.
عنبیه از دو بخش بافت قدامی و لایه مخاطی خلفی تشکیل شده که بافت قدامی در واقع نقطه تمرکز تمام سیستم‌های خودکار تشخیص از طریق عنبیه است.
همان‌گونه که شکل نشان می‌دهد، سطح جلویی عنبیه به دو بخش ناحیه مردمکی و مژگانی تقسیم می‌شود که به‌وسیله طوقک (Collarette) از یکدیگر جدا می‌شوند.
طوقک در واقع محل همپوشانی ماهیچه‌های اسفنکتر و کشنده است که به شکل یک خط زیگزاگ عجیب دیده می‌شود.
جزئیات بافت این دو ناحیه به صورت معمول با یکدیگر متفاوت است.
با بزرگ و کوچک شدن مردمک، حفره‌ها یا Crypt که در واقع بافت‌هایی بیضوی و گودال مانند در ناحیه اطراف طوقک هستند،
امکان ورود و خروج سریع مایعات بافتی به عنبیه را فراهم می‌کنند. یک سری خطوط شعاعی که مشتمل بر نوارهایی از جنس بافت متصل کننده هستند و
در اطراف Crypt قرار دارند، با منقبض شدن مردمک کشیده و مستقیم شده و با باز شدن مردمک به حالت موجی شکل جمع می‌شوند.
شیارهای هم مرکز نزدیک بخش بیرونی ناحیه مژگانی هنگام باز شدن مردمک عمیق‌تر شده و باعث چین خوردن عنبیه می‌شود.
این شیارهای همگرا به سادگی در عنبیه‌های تیره قابل تشخیص است.
مرز مردمکی (Pupillary) و مرز میان بافتی (Limbus) محدوده فضایی عنبیه را مشخص کرده و در تصاویر دو بعدی چشم به تمیز دادن عنبیه از سایر ساختارهای بصری
نظیر مژه‌ها، پلک‌ها، سفیدی چشم و مردمک کمک می‌کنند. جزئیات غنی بافتی که در سطح خارجی عنبیه نهفته است،
معیارهای بیومتریک قدرتمندی را برای تشخیص هویت افراد فراهم می‌کنند.
